Şiirin yapısı anlam ve ses kaynaşmasından oluşur. Anlam ve ses kaynaşmasından oluşan nazım birimlerine beyit, kıt’a, bent, mısra gibi isimler verilir. Dize, beyit, dörtlük gibi birimlerle ölçü, kafiye düzeni, tema ve imgeler belli bir bütün oluşturarak şiirde yapıyı meydana getirir.
Nazım biçimi:
Bir şiirde dizelerin kümelenişinden, uyakların sıralanış düzeninden ve ölçü özelliklerinden doğan örgüye denir. Nazım biçimlerini belirlemede en temel ölçüt nazım birimidir.
Nazım türü:
Bir şiirin konusuna göre aldığı addır.
Örneğin: “Koşma “nazım şekli, koçaklama ise nazım türüdür.
Nazım birimi: Bir manzumede anlam bütünlüğü taşıyan en küçük parçaya nazım birimi denir. Duygu ve düşüncelerin anlamı, nazım birimi içerisinde tamamlanır. Halk şiirinde nazım birimi dörtlük, divan şiirinde beyittir. Çağdaş türk şiirinde ise dize, nazım birimi olarak kullanılmaktadır.
Türk edebiyatında kullanılan nazım birimleri şunlardır:
Mısra (Dize):
Bir şiirin her bir satırına dize denir.
“Ben gidersem sazım sen kal dünyada”
Âşık Veysel
Mısra-ı berceste:Bir nazım parçası içinde yer alan ve atasözü gibi dillerde dolaşmaya başlayan bir tek mısralara ise mısra-ı berceste denir.
“Baki kalan bu kubbede bir hoş sada imiş”
Baki
Mısra-ı azade:Herhangi bir nazım parçası içersinde yer almayan ancak atasözü gibi dillerde dolaşmaya başlayan mısralara denir.
‘’Müdhikat-i dehre ben ölsem bile tasvirim güler.’’
Beyit:
İki dizeden oluşan nazım birimine beyit denir.
Ör:
Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi
Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi
Kanuni Sultan Süleyman
Kıt’a(Dörtlük):
Dört dizeden oluşan nazım birimine kıt’a veya dörtlük denir.
Ör: Tarihim, şerefim, şiirim, her şeyim:
Yeryüzünde yer beğen!
Nereye dikilmek istersen,
Seni oraya dikeyim!
Arif Nihat Asya
Bent:
İkilik ve dörtlük dışında kalan 3,5,7 veya daha fazla eşit satıdaki dizelerden oluşan nazım
birimine bent denir.
Bugün Cuma,
Büyük annemi hatırlıyorum;
Dolayısıyla çocukluğumu;
Uzun olsaydı o günler!
Yere düşen ekmek parçasını;
Öpüp başıma götürdüğüm günler!
Edebiyat 